Pół wieku od momentu powstania jedna z najbardziej oryginalnych polskich kompozycji współczesnych doczekała się publikacji. Kolekcjonerskie wydawnictwo ukazało się nakładem wytwórni Requiem Records.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
„Monodram” został zrealizowany w 1968 roku w Studio Eksperymentalnym Polskiego Radia. Poza Bogusławem Schaefferem nad utworem pracował także Bohdan Mazurek. Wspaniałą kreację aktorską stworzyła Irena Jun, materiał wokalny wykonała Izabela Jasińska, a specjalnie skomponowane partie nagrał Kwartet Smyczkowy Teatru Wielkiego. To opera radiowa, gatunek oscylujący pomiędzy tradycyjnym literackim słuchowiskiem a kompozycją elektroakustyczną. W tym przypadku warstwa literacka podporządkowana jest muzycznej, a zabiegi studyjne dają twórcom niemalże nieograniczone możliwości kształtowania i montowania dźwięków. Narracja tego typu dzieł jest rozciagnięta w czasie i bardzo powolna, a wszystko to powoduje, że słuchacz ma wrażenie obecności w czyimś sennym marzeniu. W Polsce opery radiowe tworzyli między innymi Grażyna Bacewicz, Bernadetta Matuszczak, Tadeusz Szeligowski i Tomasz Sikorski. Taki utwór ma w swoim dorobku również Krzysztof Penderecki, jednak sam twórca nie uznawał tej próby za udaną.
W przypadku „Monodramu” Schaeffera nikt chyba nie ma takich wątpliwości. Utwór zachwyca ekspresyjnym kolażem dźwięków, który w połączeniu ze świetną kreacją aktorską Ireny Jun tworzy bardzo intymny klimat. Powstał na podstawie „Sonaty księżycowej”, którą z udziałem Ireny Jun i z muzyką Schaeffera wyreżyserował Józef Szajna. Spektakl ten został oparty na tekstach greckich poetów – „Starych domach” Iannisa Ritsosa i „Droździe” Jorgosa Seferisa.
Wydanie przygotowane przez Requiem Records i Narodowe Centrum Kultury poszerzone zostało o dodatkowe utwory. Na kolejnych płytach znajdziemy intrygujące post scriptum „Według Monodramu”, czyli materiał dźwiękowy przeznaczony pierwotnie do telewizyjnej adaptacji spektaklu, do której nigdy nie doszło. Uzupełnieniem głównego dzieła jest także „Prolog” oparty na początkowym fragmencie „Monodramu”, ale rozwijający się w zupełnie innym kierunku. Miłośników teatralnej twórczości Bogusława Schaeffera ucieszą też jego dwie ilustracje muzyczne: Troilus i Kresyda do inscenizacji sztuki Williama Szekspira w reżyserii Piotra Paradowskiego, prezentowanej w Teatrze Wybrzeże w Gdańsku w 1965 oraz Szkarłatny proch do sztuki Seana O’Caseya w reżyserii Józefa Szajny, wystawionej w Teatrze Śląskim im. St. Wyspiańskiego w Katowicach w 1968. Bogate wydanictwo to uczta nie tylko dla uszu, ale też dla oczu. Wewnątrz pudełka znajdują się także przygotowane w formie plakatu fragmenty zapisu nutowego z notatkami Schaeffera oraz ręcznie kaligrafowanej, skrótowej „mapy” dzieła.
O roli Bogusława Schaeffera w polskiej kulturze, kulisach powstania „Monodramu” oraz osobistej relacji z kompozytorem rozmawiamy z wiolonczelistą i muzykologiem, Bolesławem Błaszczykiem. Zapraszamy do słuchania!
W materiale wykorzystano fragmenty „Monodramu” Bogusława Schaeffera.
Zapraszamy również do uczestnictwa w spotkaniu promującym nowe wydawnictwo. Wydarzenie odbędzie się 8. lutego o godzinie 19.00 w warszawskiej Galerii Kordegarda.
Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie wydarzenia.
„Monodram” Bogusława Schaeffera w wyjątkowej oprawie – transkrypcja podcastu
