Stanisław Baj urodził się w 1953 r. i choć z wyróżnieniem ukończył Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie pracuje jako wykładowca to dziś, to związany jest z rodzinnymi Dołhobrodami, wsią na Podlasiu.

Baj znany jest przede wszystkim z malarskich interpretacji krajobrazu rzeki Bug. Na jego obrazach widać nie tylko fizyczne elementy natury, lecz także jej ruch i głębię. Ten pozornie prosty temat, dzięki jego trwającej kilkadziesiąt malarskiej medytacji, nabiera całkowicie nowego wymiaru.
Ważną częścią twórczości Baja oraz wystawy w Galerii Opera, są portrety – w przeważającej większości widać na nich sąsiadów, mieszkańców rodzinnej wsi. Artysta maluje ich w chwilach zadumy, oddając hołd przeszłości, wypełnionej ludowym rękodziełem i śpiewnym językiem. Osobna część ekspozycji poświęcona jest portretom matki artysty. Była ona pierwszą i najbardziej wyrozumiałą modelką, którą portretował przez całe jej życie.

„Metafizyczne pejzaże” – takiego określenia na twórczość Baja użył wybitny polski pisarz Wiesław Myśliwski. Łączy go z malarzem – jak sam to określa – „szorstka, męska przyjaźń”. Na życzenie prozaika, Baj stworzył okładki jego książek. Współpraca rozpoczęła się od „Ucha igielnego”, a wkrótce objęła całą serię książek autora „Traktatu o łuskaniu fasoli”.

Wystawę „Stanisław Baj” można oglądać w „Galerii Opera” Teatru Wielkiego – Opery Narodowej do 30 listopada 2024 r. Kuratorem ekspozycji jest Marcin Fedisz.

O swojej twórczości opowiedział Audycjom Kulturalnym sam artysta.

Artykuł Metafizyczne malarstwo Stanisława Baja pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Pierwsze wydanie „Pana Tadeusza” ukazało się w czerwcu 1834 roku, kilka miesięcy po ukończeniu dzieła. Poemat wydrukowano w jedynej paryskiej drukarni, która posiadała wtedy polską czcionkę. Nakład liczył ok. 3000 egzemplarzy, które do księgarń trafiły w sierpniu. Wydanie pozbawione było ilustracji oraz słynnego epilogu, rozpoczynającego się od słów: „O tem że dumać na paryskim bruku”.

Na ekspozycję pt. „Pan Tadeusz ponadczasowy” w Poznaniu składają się zbiory Tadeusza Panowicza, członka Wielkopolskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki, znanego bibliofila z Ziemi Gnieźnieńskiej, a także Krystyny Warachowskiej, kolekcjonerki z Torunia.
Oprócz 150 wydań, na wystawie znalazły się tłumaczenia „Pana Tadeusza” na języki obce (np. japoński i chorwacki), tomy kolekcjonerskie, publikacje poświęcone Adamowi Mickiewiczowi, a także interpretacjom narodowej epopei.

Wystawę można ogląda w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu do 23 października 2024 r.

O swojej kolekcji oraz zamiłowaniu do „Pana Tadeusza” opowiedziała w Audycjach Kulturalnych Krystyna Warachowska, kolekcjonerka i popularyzatorka.

Zdjęcia: Biblioteka Uniwersytecka UAM w Poznaniu / fot. Joanna Błoch

Artykuł 150 wydań „Pana Tadeusza” z okazji 190. rocznicy premiery dzieła pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Pierwszy numer „Ty i Ja” pojawił się w kioskach w maju 1960 r. Miał aż 60 stron i kosztował 12 zł, co było ówcześnie sporą kwotą. Dla porównania, wiele gazet można było kupić za mniej niż złotówkę. Pismo przykuwało uwagę oryginalną okładką, a po otwarciu zaskakiwało rozmachem. Za oprawę wizualną odpowiedzialny był Roman Cieślewicz, który po wyjeździe z Polski, współpracował m.in. z Vogue i Elle.

Czytelniczki i Czytelnicy „Ty i ja” mogli poznać nowinki ze świata mody prosto z Paryża, przeczytać fragmenty książek angielskich, amerykańskich czy rosyjskich pisarzy, odkryć nowe przepisy kulinarne czy zainspirować się przy urządzaniu mieszkania. W trudnych czasach PRL-u magazyn prezentował styl życia europejskiej klasy średniej.

Tytuł zniknął nagle w 1973 r. i do dziś nie są znane powody jego likwidacji. Archiwalne numery mają dziś wartość kolekcjonerską i coraz trudniej jest trafić na ich ślad. Wystawie towarzyszy wydanie książki pt. „Ty i ja. Magazyn, grafika, zjawisko”.

W Audycjach Kulturalnych o wystawie opowiedziały jej kuratorki: Julia Libera oraz Agata Szydłowska.

Wystawę „Ty i Ja. Lajfstajlowy magazyn z Peerelu” można oglądać do 16 marca 2025 r. w Domu Spotkań z Historią w Warszawie.

Zdjęcia: DSH

Artykuł Fenomen magazynu „Ty i Ja” w Domu Spotkań z Historią pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Blok mieszkalny znajdujący się w warszawskim Śródmieściu, na skarpie, przy ulicy Smolnej 8, potocznie nazywany „Młotkiem”, został zaprojektowany w 1964 roku przez Jana Bogusławskiego i Bohdana Gniewiewskiego. Został ukończony w 1976 roku i szybko stał się charakterystycznym punktem centrum miasta.

Twórczość Jana Bogusławskiego można lepiej poznać słuchając rozmowy z kuratorką poświęconej mu wystawy, Weroniką Sołtysiak.

W budynku mieści się ok. 140 mieszkań. Niektórzy mieszkańcy stolicy mogą pamiętać działające niegdyś na ostatnich dwóch piętrach restaurację „Akropol” oraz klub „Top Floor”. Oba lokale są już zamknięte, a wejście na samą górę „Młotka” jest praktycznie niemożliwe.

Wystawa przedstawia Smolną 8 nie tylko jako obiekt unikatowy architektonicznie, ale przede wszystkim, jako miejsce, w którym od ponad pięćdziesięciu lat żyją ludzie o barwnych życiorysach. Studenci Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego przeprowadzili rozmowy z mieszkańcami, którzy m.in. opowiadali im o tym jak trafili na Smolną i odnosili się do krążących wokół budynku legend.

Wystawę stworzyli: Julia Mazur, Katarzyna Lewandowska, Mikołaj Makutunowicz i Michał Dębski, którzy opowiedzieli o niej w Audycjach Kulturalnych (Opieka: Zofia Dworakowska we współpracy z Natalią Gretzyngier).

Ekspozycję „Nasz dom. Historie Smolnej 8” można oglądać do 29 listopada w Domu w Alejach (Al. Jerozolimskie 2).

Zdjęcia: dzięki uprzejmości twórców / fot. Justyna Radzymińska

Artykuł Historie Smolnej 8, czyli kalejdoskop ludzkich historii pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Miejscem, które zainspirowało zespół Teatru im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu do stworzenia tego projektu, jest dom towarowy przy ulicy Słowackiego 7. Modernistyczny budynek wybudowany w 1928 r. był pionierskim centrum handlowym, należącym do sieci Salmana Schockena – zapomnianego żydowskiego przedsiębiorcy, którego inwestycje zmieniały funkcjonujący wówczas model handlu i filozofii sprzedaży.

Kultowy sklep nazywany później „pedetem”, zatracił dziś swoją pierwotną funkcję, o której przypominają jedynie wspomnienia starszego pokolenia wałbrzyszan. Projekt „ZABIERZ MNIE DO CENTRUM” zestawia je z opiniami dzisiejszych nastolatków, skupionych wokół współczesnej wałbrzyskiej galerii handlowej. To poszukiwanie odpowiedzi na pytania dotyczące współczesnego kapitalizmu oraz próba uchwycenia fenomenu centrów handlowych.

Wśród działań zaplanowanych przez Teatr w ramach projektu są: otwarty spacer śladami Salmana Schockena, debata, spotkanie w przestrzeni galerii handlowej oraz międzypokoleniowa prywatka.

Projekt będzie realizowany do końca października. W Audycjach Kulturalnych opowiedzieli o nim pedagożka teatru Renata Ambożak oraz dramaturg i kurator programowy Tomasz Jękot.

Projekt dofinansowany przez Narodowe Centrum Kultury.

Grafika: Teatr im. Jerzego Szaniawskiego w Wałbrzychu.

Artykuł Teatr Szaniawskiego w Wałbrzychu: „Reagujemy na rzeczywistość wokół nas” pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Józef Czechowicz (1903-1939) był poetą, społecznikiem i aktywistą, a także fotografem-amatorem. Należał do licznych grup poetyckich, m.in. Lucyfer i Kwadryga. Jego twórczość nazywana jest „poezją trzeciego wyrazu”. Cechują ją oniryzm i wizyjność, a także powtarzający się motyw śmierci.

Czechowicz portretował rodzinny Lublin, do którego tęsknił mieszkając poza jego granicami. Najbardziej znany jest „Poemat o mieście Lublinie”. Poeta zginął na początku września 1939 r., kiedy zbombardowana została kamienica, mieszcząca w sobie zakład fryzjerski, z którego usług akurat korzystał.

Wystawa „Lublin, Lublin, Lublin. Czechowicz i rodzinne miasto” odtwarza relację artysty i ukochanego miasta. Pomagają w tym zachowane listy, które poeta wymieniał m.in. z przyjaciółmi oraz ukochaną siostrą Kicią. Katarzyna Czechowicz jeden z nich pisała nieświadoma śmierci brata. Na ekspozycji zostały też przedstawione pocztówki i fotografie Czechowicza, na których przedstawiał najważniejsze i najciekawsze dla siebie punkty miasta.

W Audycjach Kulturalnych o wystawie opowiedziały kuratorki: Anna Marcińczak i Magdalena Krasuska

Zdjęcia: Muzeum Józefa Czechowicza.

Artykuł „Byli ze sobą nierozerwalni jak dźwięk i jego echo”. Józef Czechowicz i jego Lublin pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Z zaproszonymi gośćmi rozmawiamy o pozycji muzyki w polskim filmie, wyzwaniach rodzimego rynku i współpracy produkcji filmowych z kompozytorami. Ostatniemu zagadnieniu Koło Kompozytorów Muzyki Filmowej SFP poświęciło specjalny katalog dobrych praktyk, który może pomóc w budowaniu porozumienia i efektywnego współdziałania przy pracy nad filmem. W podcaście rozmawiamy także o fenomenie festiwali muzyki filmowej i trudnościach związanych z wykonywaniem tej muzyki na żywo.

Od 23 września 2024 r. w Gdyni trwa 49. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych. W ramach towarzyszącego mu branżowego modułu Gdynia Industry odbędzie się m.in. debata dotycząca polskiego rynku muzyki filmowej z udziałem naszych gości (środa, 25 września, godz. 15:30). Więcej informacji na stronie Festiwalu. Narodowe Centrum Kultury jest współorganizatorem 49. FPFF.

Artykuł O polskim rynku muzyki filmowej pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Aplikacja działa za pomocą technologii audio-geolokalizacji: odsłuch nagrań jest możliwy tylko w danych lokalizacjach za sprawą fizycznej obecności odbiorców i ich telefonów.

W trakcie niespiesznej wędrówki można odwiedzić wiele miejsc kojarzących się z Jeżycami: to m. in.: Stare ZOO, Modena, stara drukarnia, skwer Trzech Tramwajarek czy Rynek Jeżycki. Podczas spaceru można poszukać odpowiedzi na wątpliwości dotyczące zaułku przy ul. Dąbrowskiego czy porzuconego balkonu.

Jeżyckie kamienice zostały sportretowane w książce-albumie „Klatki schodowe Poznania”, której autor – Zbigniew Zachariasik – był gościem Audycji Kulturalnych.

Aby udać się na spacer z aplikacją słuchowiskową ŁAPP POZNAŃ wystarczy mieć ze sobą smartfon z naładowaną baterią, włączoną lokalizację GPS i słuchawki. Później wystarczy już tylko sczytać dostępny na trasie spaceru kod QR, który uruchamia aplikację.

W nagrywanie słuchowisk zaangażowali się aktorzy i aktorki poznańskich scen, wśród nich: Michał Kocurek, Edyta Łukaszewska, Michał Grudziński czy Jakub Papuga.

Aplikacja została stworzona dzięki Fundacji Fonorama. Scenariusze słuchowisk napisali Maria Marcinkiewicz-Górna, Kuba Kapral, Anna Szamotuła i mooryc, a w dźwiękową całość ubrali je kompozytorzy, muzycy i artyści dźwięku – Rafał Zapała, Hubert Wińczyk, mooryc i Patryk Lichota. Podczas spaceru zabrzmią również piosenki, a nawet hejnały i marsze wojskowe.

W Audycjach Kulturalnych o aplikacji „ŁAPP POZNAŃ” rozmawialiśmy z Kubą Kapralem i Hubert Wińczykiem z Fundacji Fonorama.

Zdjęcia: Fundacja Fonorama / fot. Patryk Lichota

Artykuł Mikrosłuchowiska o Jeżycach, czyli ŁAPP POZNAŃ pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Artysta zdecydował się zrezygnować z wielu elektronicznych elementów na korzyść żywych instrumentów. W audycji Piotr Kaliński przyznaje: „Zdecydowanie formy improwizacyjne i mniej oczywiste zaczęły mnie o wiele bardziej fascynować”. Materiał na płytę został stworzony z Rafałem Dutkiewiczem (Skalpel Big Band) na perkusji, Pawłem Stachowiakiem (EABS, Błoto, Siema Ziemia) na basie i Piotrem Chęckim (Jaskułke Sextet, Kamil Piotrowicz Sextet) na saksofonie.

W podcaście rozmawiamy o nietypowych metodach tworzenia utworów, otwartości na eksperyment i współpracy z wytwórnią R&S Records. „Bałem się trochę odrzucenia, tego, że ludzie czekają na coś zupełnie innego” – usłyszą Państwo w podcaście. Zapraszamy do wysłuchania całej rozmowy.

W audycji wykorzystaliśmy fragmnenty utworów „Bridge” i „Frogs” z płyty „Zeit”.

Artykuł Kontrola Jakości: Hatti Vatti – „Zeit” pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.

Na półkach księgarń zadebiutowała literacka opowieść o Alicji i Bożenie Wahl -najbarwniejszych bliźniaczkach polskiego świata sztuki drugiej połowy XX wieku. Książka pióra Jerzego Żurka to zarazem obraz cyganerii PRL-u.

Jerzy Żurek ponad dwadzieścia lat był partnerem życiowym, a potem mężem jednej z sióstr Wahl – Alicji. W latach 80. i 90. współtworzył z nią Galerię Sztuki Alicji i Bożeny Wahl na warszawskim Żoliborzu. Była to jedna z pierwszych prywatnych galerii w powojennej Polsce. Autor podstawą książki uczynił swoje wspomnienia z lat spędzonych u boku tych nietuzinkowych artystek.

Przeplatają się w niej osobiste doświadczenia – burzliwa miłość, towarzyskie układanki czy rodzinne dramaty, oraz doświadczenia społeczne i polityczne, m.in. wprowadzenie stanu wojennego i okres transformacji. Galeria założona w 1979 r. przetrwała do 2002 r.

W opisywanym przez Żurka kręgu towarzyskim skupionym wokół sióstr Wahl oraz galerii, pojawiają się takie postaci, jak: Zdzisław Beksiński, Franciszek Starowieyski, Jan Lebenstein, Jan Tarasin, Władysław Hasior czy Andrzej Wajda.

W Audycjach Kulturalnych o książce “Alicja. Bożena. Ja. Siostry Wahl i bohema PRL-u” opowiedział jej autor, pisarz i dramaturg, Jerzy Żurek.

Zdjęcia dzięki uprzejmości Jerzego Żurka.

Artykuł Opowieść o siostrach Wahl pochodzi z serwisu Audycje Kulturalne.