Jest uznawany za jednego z najwybitniejszych polskich twórców filmowych, z szacunkiem o jego dorobku wyrażają się najbardziej uznani reżyserzy na świecie. Wojciech Jerzy Has pozostawił po sobie kilkadziesiąt filmów – krótko i długometrażowych. Wszystkie, po rekonstrukcji cyfrowej, są od niedawna dostępne w jednym dużym wydaniu.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Wojciech Jerzy Has (1925-2000) zadebiutował tuż po wojnie, w 1947 r. Filmy pełnometrażowe zaczął tworzyć w 1957 r., kiedy na ekranach pojawiła się jego adaptacja wydanego rok wcześniej opowiadania Marka Hłaski pt. „Pętla”. Ten mniej znany obraz Hasa, przez wielu krytyków filmowych i teoretyków filmu bywa nazywany jego najwybitniejszym dziełem – również dzięki obsadzeniu w głównej roli Gustawa Holoubka.
Przeważająca większość filmów Hasa to adaptacje: sięgał zarówno po twórczość pisarzy mu współczesnych (Stanisław Dygat, Kazimierz Brandys, Marek Hłasko), jak i mistrzów z przeszłości. Stworzony na podstawie XIX-wiecznej powieści Jana Potockiego „Rękopis znaleziony w Saragossie” do dziś fascynuje. Francis Ford Coppola i Martin Scorsese deklarowali, że jest to ich ulubiony film. Został zresztą wyróżniony Srebrną Palmą w Cannes (choć Has nie ukrywał, że liczył na najwyższe laury). Niezależnie jednak od czasów, w jakich powstawały, Has konsekwentnie sięgał po teksty, które uznawał za ciekawe, dobrze napisane i pełne żywych dialogów.
Has, wieloletni rektor Szkoły Filmowej w Łodzi, zapisał się w historii filmu nie tylko jako reżyser opanowany i pewien swoich działań, ale także jako twórca obrazów na pograniczu jawy i snu, pełnych ornamentów i onirycznych wizji. Częstym motywem, po który sięgał był „sen w śnie”, a także „opowiadanie o swoich snach”. Był nadrealistą i mistrzem szczegółów, konstruującym filmy z niezwykłą dbałością o detale – choć jego plany zdjęciowe były z tego powodu nazywane „rupieciarnią”.
Filmy Wojciecha Jerzego Hasa doczekały się niedawno pełnego wydania: 14 filmów pełnometrażowych i 11 krótkometrażowych, w wersji zdigitalizowanej trafiły na 16 płyt Blu-ray, uzupełnione książką z esejami poświęconymi jego twórczości. Całość wydała firma DI Factory, przy wsparciu Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej.
O twórczości Wojciecha Jerzego Hasa opowiedziała w Audycjach Kulturalnych dr Iwona Grodź, literaturoznawczyni ze specjalnością filmoznawczą, badaczka twórczości Hasa i autorka poświęconej mu monografii pt. „Hasowski appendix. Powroty, przypomnienia, powtórzenia”.
Zdjęcia: materiały promocyjne wydawcy albumu DI Factory.
Wyśnione światy Wojciecha Jerzego Hasa – transkrypcja podcastu
