Co czwartek miliony widzów w napięciu oglądały kryminalne produkcje przygotowywane przez najwybitniejszych polskich twórców – odgrywane na żywo spektakle stymulowały wyobraźnię i były głównym tematem piątkowych rozmów. Niedawno Telewizja Polska poinformowała, że powraca do produkowania tego kultowego formatu.
Choć pierwszych odcinków „Kobry” z lat pięćdziesiątych nie nagrano, to za pierwszy uznaje się „Zatrute litery” reżyserowane przez Adama Hanuszkiewicza, na podstawie książki Agathy Christie. Realizacje bazowały na tekstach legend światowego kryminału: Raymonda Chandlera, Arthura Conan Doyle’a czy Maurice Leblanca. Z czasem dla „Kobry” zaczęli pisać rodzimi twórcy: Maciej Słomczyński (pod pseudonimem Joe Alex), Feliks Falk, Tadeusz Kwiatkowski.
Choć aktorzy mieli do dyspozycji dość proste (krytycy mówili wprost o „siermiężnych”) warunki, potrafili sprawić, że widzowie dosłownie chłonęli to, co widzieli na ekranie. Gra na żywo, przekazywanie prawdy i emocji były dla nich tak wyczerpujące, że jak głosi anegdota, Kalina Jędrusik zaczęła przynosić na spektakle wagę, bo każdorazowo ona i jej koledzy tracili nawet 2 kg! Ich wysiłki pozwalały jednak widzom identyfikować się z bohaterami, a także śledzić kryminalną intrygę, by odnaleźć jej rozwiązanie.
Z czasem w „Kobrze” coraz częściej zaczęły pojawiać się wątki związane z niedawno zakończoną wojną, czego sztandarowym przykładem jest „Stawka większa niż życie”. Mało kto wie, że to właśnie na scenie Teatru Telewizji po raz pierwszy widzowie mogli zobaczyć Hansa Klossa, w którego wcielił się Stanisław Mikulski.
„Kobra” zniknęła z telewizji w połowie lat 70. – może być to związane z rosnącą ofertą telewizji, ale także z zaniknięciem umowności, którą wielu uznawało za wielką siłę Kobry. Coraz częściej w realizacjach pojawiały się plenery, sceny pościgów czy wybuchów, które z konwencją „Kobry”, którą pokochali widzowie, miały niewiele wspólnego. Później realizowane były już pojedyncze widowiska („Żegnaj laleczko” z 1989 z Piotrem Fronczewskim w roli głównej) oraz emitowano powtórki.
W tym roku Telewizja Polska (po raz drugi, pierwszy raz „Kobra” była reaktywowana w 2013 r.) wraca do realizowania kryminalnego cyklu. Jako pierwszy widzowie mogli zobaczyć zagrany na żywo spektakl „Mord w hurtowni”, wyreżyserowany przez Marka Domańskiego.
O cyklu Teatru Telewizji „Kobra” opowiedziała w Audycjach Kulturalnych” dr Grażyna Pawlak z Pracowni Dokumentacji Literatury Współczesnej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.
Zdjęcia: TVP / fot. Arsen Petrovych, Archiwum TVP.
