Dokładnie 22 lipca 1953 r. symbolicznie zakończył się pierwszy etap odbudowy stołecznego Starego Miasta – budowniczy oddali do użytku Rynek a także okolice ulic Piwnej oraz Zapiecek. Decyzja o rekonstrukcji Starówki była pionierska i choć początkowo budziła niedowierzanie, to w 1980 r. historyczne centrum miasta zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Po powstaniu warszawskim, niedługo przed zakończeniem II wojny światowej, centrum Warszawy przypominało morze ruin. Ponad 85% zabytkowej zabudowy miasta uległo zniszczeniu. Jednak już pod koniec stycznia 1945 r. prof. Janowi Zachwatowiczowi powierzono zadanie utworzenia Biura Odbudowy Stolicy, które w lutym rozpoczęło pracę. Śladem po BOS są domki fińskie na osiedlu Jazdów, które zostały przywiezione do Warszawy właśnie z myślą o pracownikach Biura.
Jednym z ważniejszych projektów była odbudowa Starówki. Było to wydarzenie niezwykłe z wielu powodów. Po pierwsze, zdaniem prof. Zachwatowicza, historyczna zabudowa i kultura była podstawą identyfikacji narodowej. Po drugie, co zaskakujące, zgodę na budowę wyraziły komunistyczne władze Polski Ludowej, które celowały w wykorzenianie polskości i polskiej historii. Po trzecie, architekci zdecydowali się na rekonstrukcję (wbrew założeniom Karty Weneckiej). Było to o tyle trudne, że nie ocalało praktycznie nic, co można by odbudować – trzeba było budować od nowa, od fundamentów. Koncepcja zespołu prof. Zachwatowicza zakładała zachowanie Starego Miasta jako symbolu historii Warszawy.
Kulisy odbudowy stolicy przybliżała wystawa „Zgruzowstanie Warszawy 1945-1949”
Budynki zostały odbudowane w tzw. kostiumie historycznym, co oznacza, że choć zewnętrznie budynki są odtworzeniem przedwojennych poprzedników, to wewnątrz zostały unowocześnione i dostosowane do mieszkańców. Wcześniej mieszkania były ciemne i pozbawione podstawowych instalacji – teraz miały pozwalać lokatorom na komfortowe życie.
O Józefie Sigalinie, „budowniczym Warszawy”, rozmawialiśmy z Andrzejem Skalimowskim, autorem poświęconej mu książki.
O kontekście, w jakim powstała powojenna Starówka, o jej znaczeniu dla mieszkańców Warszawy i całej Polski oraz jej dzisiejszym statusie, opowiedział w Audycjach Kulturalnych dr hab. Błażej Brzostek, historyk związany z Uniwersytetem Warszawskim i Muzeum Warszawy.
O książce „Wstecz. Historia Warszawy od początku” autorstwa Błażeja Brzostka, możecie posłuchać tutaj.
Zdjęcia: NAC
70 lat warszawskiej Starówki – transkrypcja podcastu
