Lulajże, Jezuniu, Bóg się rodzi, Przybierzeli do Betlejem – to jedne z najbardziej znanych polskich kolęd i pewnie wielu z Was zna ich teksty na pamięć. Ale czy wiecie, czym różnią się kolędy od pastorałek? I czy słyszeliście kiedyś świąteczną pieśń o pijanym rzeźniku? Nie będziemy Wam ich śpiewać, ale trochę o nich opowiemy w tym odcinku podcastu. Moim gościem jest dr Jacek Jackowski z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Macie swoje ulubione kolędy? Mój gość zdradza swoje typy pod koniec rozmowy. Ale zanim się nimi podzieli, sporo opowie o historii kolęd i pastorałek, zabawnych sytuacjach związanych z jasełkami i pochodzeniu słowa kolęda. Posłuchajcie koniecznie.
Polskie kolędy i pastorałki
Najstarsza kolęda w języku polskim pochodzi najprawdopodobniej z XV wieku i zaczyna się od słów: Zdrów bądź królu anielski. Autorem tłumaczenia był Jan Szczekna, członek zakonu cystersów. Przez wieki w Polsce powstały tysiące pieśni związanych z Bożym Narodzeniem. W tym odcinku podcastu skupiamy się na stricte polskich kolędach i pastorałkach. A te w tekstach często odnoszą się do tego, co charakterystyczne dla naszego kraju. Pasterze bywają góralami, a zimy są mroźne i śnieżne.
Osobną kategorią są piosnki wesołe ludu, których w żadnym wypadku nie powinno się śpiewać w kościele. Ich teksty często są okraszone chłopskim humorem i opowiadają historie dosyć luźno związane z okresem świątecznym. Ciekawą listę takich utworów znajdziecie na blogu biblioteki cyfrowej Polona.
Polskie kolędy i pastorałki były dopasowywane do sytuacji w kraju. Dlatego istnieje sporo pieśni patriotycznych śpiewanych na melodię kolęd, które powstawały w czasach zaborów czy stanu wojennego.
Zawartość odcinka
Z tego odcinka dowiecie się między innymi:
- jakie są charakterystyczne cechy polskich kolęd;
- o czym są teksty kolęd satyrycznych i patriotycznych;
- co kolędy mają wspólnego z kalendarzem.
W rozmowie z dr Jackiem Jackowskim wspominamy też o polskich szopkach. Dowiecie się o nich więcej z odcinka Tradycyjne polskie szopkarstwo.
Fot. Tomasz Banyś
Polskie tradycyjne, satyryczne i patriotyczne kolędy i pastorałki – transkrypcja podcastu
