Pochodząca z Mazurków na Ziemi Nowogródzkiej Krahelska stała się bohaterką Warszawy. Jeszcze przed wojną użyczyła swojego wizerunku Pomnikowi Syreny, w czasie okupacji stworzyła piosenkę do dziś uważaną za nieoficjalny hymn państwa podziemnego, a 1 sierpnia1944 r. oddała swoje życie stolicy, walcząc w Powstaniu Warszawskim.
Transkrypcja podcastu do pobrania pod tekstem poniżej.
Krystyna Krahelska urodziła się w 1914 r. jako córka wojewody poleskiego Jana Krahelskiego. Już jako nastolatka zaczęła pisać wiersze, w których od samego początku wybrzmiewał zachwyt światem przyrody i delikatnością natury. Pobierała także lekcje śpiewu m.in. u wielkiej diwy Heleny Zbroińskiej-Ruszkowskiej. Drugą pasją była etnografia, którą studiowała na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego. Fascynowała ją ludowość Polesia i Huculszczyzny.
Przyjaciółką jej ciotki była rzeźbiarka Ludwika Nietschowa, która wykonała rzeźbę głowy Krystyny. Wizerunkiem zachwycił się prezydent Warszawy Stefan Starzyński, który dostrzegł w niej „typowo polską urodę” i zasugerował, by to właśnie jej twarz zdobiła warszawską Syrenę. Krystyna, pełna niechęci do własnej urody i figury, wstydziła się tego wyróżnienia i utrzymywała je w tajemnicy. Pomnik Syreny nad Wisłą był ostatnim monumentem odsłoniętym przed wojną w Warszawie i jednym z dwóch (drugim jest pomnik Syreny na Starym Mieście), który nie został przez Niemców przeznaczony do rozbiórki, nie został też zniszczony w czasie powstania.
Gdy wybuchła wojna, natychmiast ruszyła do Warszawy. Działała w Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej jako łączniczka i sanitariuszka, przyjęła pseudonim „Danuta”. Decyzja o dołączeniu do walk była podyktowana wewnętrznym patriotyzmem – jej dziadek Aleksander Krahelski był powstańcem styczniowym i zesłańcem syberyjskim. Na prośbę harcmistrza Ludwika Bergera napisała i skomponowała utwór „Hej chłopcy, bagnet na broń”, którą premierowo odśpiewała w 1943 r. Utwór szybko stał jedną z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej i powstańców warszawskich.
Krahelska walczyła w powstaniu jako sanitariuszka plutonu 1108 dywizjonu „Jeleń”. 1 sierpnia1944 r. ok. godz. 18 została trzykrotnie postrzelona w pierś. Mimo przeniesienia do powstańczego szpitala nie udało się jej uratować.
O niezwykłej postaci jaką była Krystyna Krahelska opowiedział dr Szymon Niedziela z Muzeum Powstania Warszawskiego.
Na zdjęciu głównym Krystyna Krahelska, autor nieznany / ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego.
Zapraszamy do wysłuchania innych podcastów związanych z Powstaniem Warszawskim:
„Kartka z powstania” – pierwsza polska fabularna produkcja w technologii wirtualnej rzeczywistości
Bartek Koziczyński opowiada o uwtorze „Godzina W” zespołu Lao Che w cyklu „Piosenka prawdę ci powie”
Opowieść o Sylwestrze Braunie ps. „Kris” – fotografie powstańczej Warszawy
Rozmowa z Agnieszką Cubałą, autorką książki „Atryści ‘44”
„Córka przyrody”, Syrenka, patriotka – Krystyna Krahelska – transkrypcja podcastu
