Brak granicy między aktorami a widzami, improwizacja, nowatorska warstwa wizualna – to nie tylko cechy wielu najnowszych spektakli, ale znaki rozpoznawcze Cricotu – eksperymentalnego teatru plastyków, który działał w krakowskich kawiarniach od roku 1933 do wybuchu wojny.
Pierwsza monograficzna wystawa poświęcona tej grupie artystycznej prezentowana jest w krakowskiej Cricotece. O spektaklach i artystach przedwojennej grupy Cricot opowiada kurator wystawy Cricot idzie!, Karolina Czerska.
Teatr plastyków Cricot, założony przez Józefa Jaremę, skupia absolwentów krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, awangardowych literatów oraz krytyków. Ten najdłużej funkcjonujący teatr awangardowy międzywojnia oficjalnie rozpoczął działalność w Krakowie w 1933 roku (pierwsza premiera 2 VII) i pozostawał aktywny aż do roku 1939. Działalność Cricot przerwała wybuch wojny. Po jej zakończeniu miały miejsce próby kontynuacji Cricotu w Krakowie, Warszawie oraz we Włoszech i Francji. W 1955 roku do twórczości teatru nawiązał Tadeusz Kantor wraz z Marią Jaremą i Kazimierzem Mikulskim, powołując do życia teatr Cricot 2.
Niezwykłość teatru Cricot była wynikiem zespolenia działań wielu wyrazistych osobowości ówczesnego życia artystycznego. Z teatrem współpracowali twórcy należący do Grupy Krakowskiej: Maria Jarema, Jonasz Stern, Henryk Wiciński, Adam Marczyński, a ponadto Zbigniew Pronaszko, Czesław Rzepiński, Henryk Gotlib, Tadeusz Piotr Potworowski, Zygmunt Waliszewski czy Tadeusz Cybulski. Obok aspektu malarsko-przestrzennego ważna była warstwa muzyczna przedstawień – występom Cricot towarzyszyła specjalnie komponowana muzyka, poprzedzały je recitale piosenek lub muzyki klasycznej. Z teatrem współpracowali tacy muzycy jak Jan Ekier i Kazimierz Meyerhold. Ważne postacie związane z Cricot to ponadto m.in. Władysław Józef Dobrowolski, Władysław Woźnik czy Jacek Puget.
W repertuarze teatru znalazły się teksty pisane specjalnie dla tej sceny, utwory polskich awangardystów oraz klasyków. Ponadto wystawiano dzieła autorów zagranicznych, a także opery.
Cricot idzie!
Wystawa: 12 maja – 19 sierpnia 2018 Cricoteka Kraków ul. Nadwiślańska 2-4.
Poza narracją główną, prowadzoną chronologicznie i prezentującą kolejne premiery Cricot z lat 1933-39, znajdują się na niej dwie odrębne sekcje związane z Paryżem: „Kapiści” oraz „Paryż, Paryż”, a także oddzielne części poświęcone życiu artystycznemu Krakowa lat 30. – miejscom ważnym dla dyskusji o sztuce („Krakowskie kawiarnie”) oraz wydarzeniom („Dni Krakowa”). Prezentowane są też płótna i rzeźby artystów współpracujących z teatrem.
Na wystawie prezentowane są następujące premiery:
- Drzewo wiadomości (1933)
- Mątwa (1933)
- Śmierć Fauna (1933/34)
- Sen Kini (1934)
- Niemy kanarek (1935)
- La serva padrona (1936)
- Farsa o mistrzu Pathelinie (1937)
- Wyzwolenie (1938)
Zdjęcie: Scena z opery La serva padrona, 1937 (?), Galeria Dyląg, Kraków, dzięki uprzejmości Wiesława Dyląga
Nagranie przygotowała Dorota Kołodziejczyk
